Είναι
γνωστό ότι το μάθημα της Αστρονομίας διδασκόταν μέχρι τώρα ως μάθημα
επιλογής της Β΄ Λυκείου. Ήδη, όμως, από τη φετινή χρονιά καταργήθηκε
όλως διόλου, όχι μόνο ως υποχρεωτικό, αλλά και ως μάθημα επιλογής. Έτσι
το τόσο ωραίο και το τόσο συναρπαστικό αυτό μάθημα, δεν θα διδάσκεται
καθόλου στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Τη στιγμή που χτίστηκε η πρώτη «εξωγήινη» κατοικία του ανθρώπου
(ISS – Διεθνής Διαστημικός Σταθμός) και προγραμματίζονται αποστολές στον
πλανήτη Άρη, οι μαθητές δεν διδάσκονται σχεδόν καθόλου για τα
διαστημικά ταξίδια και τις διαστημικές αποστολές. Και ενώ η Ελλάδα ήταν
παλιότερα (περίοδος 1964 – 67), με την τότε μεταρρύθμιση, το πρότυπο
για τη διδασκαλία του μαθήματος αυτού, σε συνδυασμό με τη γενικότερη
διδασκαλία της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής και μας ζήλευαν οι
Ευρωπαίοι εταίροι μας γι’ αυτή μας την πρωτοπορία, σήμερα θα
απογοητευθούν μαθαίνοντας ότι το καταργήσαμε ολοκληρωτικά.
Επειδή πιστεύουμε ότι πρέπει να παραμείνει το μάθημα της
Αστρονομίας ως ένα από τα υποχρεωτικά μαθήματα του Λυκείου, με τον
κατάλληλο βέβαια εμπλουτισμό και την ανανέωση, που επιβάλλει η
καθημερινή εξέλιξη της θαυμάσιας αυτής επιστήμης, της Αστρονομίας, της
Αστροφυσικής και της Διαστημικής, καταθέτουμε παρακάτω, όσο γίνεται πιο
περιληπτικά τις θέσεις και τις απόψεις μας για να στηρίξουμε τη γενική
αυτή τοποθέτησή μας.
1.- Σήμερα η επιστήμη της Αστρονομίας και της Διαστημικής έχει
αλματώδη πρόοδο, για την οποία πρέπει να ενημερώνονται καθημερινά οι
μαθητές. Δεν μπορούμε να πούμε ότι το ενιαίο Λύκειο αγκαλιάζει όλες τις
επιστήμες και παρέχει στους νέους μια γενική παιδεία, τη στιγμή που δε
περιλαμβάνουμε, ως αυτόνομο, το μάθημα της Αστρονομίας. Δεν μπορούμε να
πούμε ότι το Λύκειο παρέχει μια εγκυκλοπαιδική μόρφωση στους μαθητές,
όταν δεν τους αφήνουμε να πετάξουν με τη σκέψη τους στα ουράνια για να
ιδούν τον περιβάλλοντα μακρόκοσμο, να τον ψηλαφίσουν, να τον κάνουν
κτήμα τους. Τότε περιορίζουμε τη γνώση των μαθητών και την κλείνουμε σε
ένα «μεσαιωνικό καβούκι», από το οποίο δεν πρόκειται να απελευθερωθούν
ακόμη και όταν ενηλικιωθούν.
2.- Σήμερα οι αστρονομικές και διαστημικές γνώσεις αποτελούν το
καθημερινό «νόστιμο έδεσμα» ολόκληρης της κοινωνίας μας. Ακόμη και οι
απλοί άνθρωποι μαθαίνουν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα τελευταία
γεγονότα και επιτεύγματα των διαστημοπλοίων, των διαπλανητικών σκαφών,
του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ, του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού
(I.S.S.) και τόσων άλλων, που κατά δεκάδες εκτοξεύονται κάθε μήνα, και
πάντα ζητούν να μάθουν τις λεπτομέρειες των διαφόρων διαστημικών
αποστολών και εγχειρημάτων. Οι μαθητές, λοιπόν, του Λυκείου θα μείνουν
έξω από τον κυκεώνα αυτό των προσφερομένων γνώσεων; Δεν θα πρέπει να
είναι εκείνοι που θα παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις για να είναι
οι ίδιοι πρώτα καλά κατατοπισμένοι και παράλληλα να προσφέρουν σωστή και
αλάνθαστη γνώμη στο περιβάλλον τους;
3.- Το μάθημα της Αστρονομίας ασκεί παιδαγωγική επίδραση και
διευκολύνει την ομαλή διάπλαση του χαρακτήρα των νέων. Αυτό δα, δεν
είναι καν ανάγκη να το τονίσουμε εμείς. Είναι αυτονόητο. Ο άνθρωπος που
στρέφει τα βλέμματά του προς τον έναστρο ουρανό, που ατενίζει το
μεγαλείο της Δημιουργίας, είναι περισσότερο φιλοσοφημένος, περισσότερο
ήμερος και ήρεμος, περισσότερο «προσγειωμένος» στη ζωή του. Έχει μια
ολοκληρωμένη εικόνα του χώρου, στον οποίο βρίσκεται, ξέρει από πού
έρχεται και πού πηγαίνει, αντιλαμβάνεται τη μικρότητά του μπροστά στο
αχανές Σύμπαν, αλλά και τη μεγαλοσύνη του, μπροστά στις κατακτήσεις του
και στις επιτυχίες του, προκειμένου να το καταλάβει, να το εννοήσει, να
το ψηλαφίσει. Γίνεται έτσι ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, αποκτά σπάνιες
αρετές και πρωτότυπες εμπειρίες, απαραίτητες για τη ζωή του. Αυτές,
λοιπόν, τις αρετές, αυτές τις εμπειρίες έχουμε το δικαίωμα να τις
στερήσουμε από την νεολαία μας καταργώντας το μάθημα της Αστρονομίας από
τα Λύκεια;
4.- Ο τόσο δοξασμένος αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είχε ως βασικό
το μάθημα της Αστρονομίας στην εκπαίδευση. Στον πολιτισμό αυτό
πλειστάκις καταφεύγουμε για να τονίσουμε τη μοναδικότητα του ελληνικού
στοιχείου και τη διαιώνιση της ελληνικής φυλής. Στον πολιτισμό αυτό η
Αστρονομία ήταν ένα από τα 4 βασικά μαθήματα, την τετρακτύ, όπως
χαρακτηριστικά ονομαζόταν, που έπρεπε να διδάσκονται οι νέοι
(Αριθμητική, Γεωμετρία, Αστρονομία και Μουσική), ώστε όχι μόνο να
ενημερώνονται πάνω στη σύγχρονη γνώση, αλλά και να εκπαιδεύονται και να
διαπαιδαγωγούνται κατάλληλα, για να γίνονται «καλοί καγαθοί πολίτες»,
ωφέλιμοι στον εαυτό τους και στην κοινωνία. Δεν θα αναφέρουμε εμείς εδώ
τους λόγους, για τους οποίους η Αστρονομία διαπλάθει την ψυχή του
εφήβου, αλλά θα παραπέμψουμε στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα» (527 d 1),
όπου αναπτύσσονται όλα τα σχετικά επιχειρήματα. Και εάν ένας Πλάτωνας
υποστηρίζει τη σπουδαιότητα του μαθήματος της Αστρονομίας για την
εκπαίδευση των ελληνοπαίδων, εμείς τι να πούμε;
5.- Όλοι σχεδόν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, οι Βυζαντινοί λόγιοι
και οι Δάσκαλοι του Γένους είχαν την Αστρονομία ως περισπούδαστο μάθημα.
Από την ελληνική αρχαιότητα αρκούμαστε να αναφέρουμε τον Όμηρο, το
Θαλή, τον Πυθαγόρα, τον Πλάτωνα, το Δημόκριτο, τον Εύδοξο, τον
Αριστοτέλη, του οποίου το γεωκεντρικό σύστημα δέσποζε στην ανθρωπότητα
μέχρι το 14ο μ.Χ. αιώνα, τον Ευκλείδη, τον Άρατο, τον Αρίσταρχο, τον
Αρχιμήδη, τον Ερατοσθένη, τον ΄Ιππαρχο, τον Πτολεμαίο, τον Πρόκλο και
πολλούς άλλους (βλ. Β. Σπανδάγου κ.ά. «Οι αστρονόμοι της Αρχαίας
Ελλάδος»). Από τους Βυζαντινούς λογίους και πατέρες της εκκλησίας
αναφέρουμε τους: Μέγα Βασίλειο (θυμηθείτε παρακαλούμε την «Εξαήμερο»!!),
Θέωνα το Σμυρναίο, επίσκοπο Συνέσιο, Ιουλιανό τον αυτοκράτορα, Πρόκλο
το Λύκιο, Λέοντα το μαθηματικό, Μιχαήλ Ψελλό, Θεόδωρο Πρόδρομο,
Βλεμμίδη, Ιωάννη Δαμασκηνό, Γρηγορά, Χιονιάδη, Μανουήλ, Καβάσιλα,
Σχολάριο, Πλήθωνα και πολλούς άλλους (βλ. Δ. Κωτσάκη: «Αστρονομία και
Αστρολογία στο Βυζάντιο»). Από τους διδάσκαλους του Γένους αναφέρουμε
τους: Μεθόδιο Ανθρακίτη, Ευγένιο Βούλγαρη, Νικηφόρο Θεοτόκη, Άνθιμο
Γαζή, Νεόφυτο Δούκα, Κωνσταντίνο Κούμα, Βενιαμίν Λέσβιο, Δανιήλ
Φιλιππίδη, Θεόφιλο Καΐρη κ.ά (Βλ. Δ. Κωτσάκη: Διδάσκαλοι του Γένους και
Αστρονομία»).
Όλοι αυτοί όχι μόνο δίδαξαν την Αστρονομία, αλλά και με πάθος
επέμειναν στην ευεργετική επίδραση, που έχει το μάθημα αυτό για τη σωστή
διαμόρφωση του χαρακτήρα των μαθητών.
6.- Η αστρονομία υπήρξε από τις αρχές του 20ού αιώνα μόνιμο μάθημα
για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια και μάλιστα στην τελευταία τάξη. Αυτό δε
διότι οι έννοιες, τις οποίες περιλαμβάνει, έχουν ανάγκη ανώτερης
μαθηματικής και φυσικής υποστήριξης. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στο μάθημα
αυτό κατά τη μεταρρύθμιση του 1964, οπότε, μπροστά στους νέους
ορίζοντες που διανοίγονταν στον ουρανό, με τις διαστημικές εξερευνήσεις
μέσω δορυφόρων, το μάθημα της Κοσμογραφίας άρχισε να διδάσκεται επί 2ωρο
την εβδομάδα. Επειδή δε το εγκεκριμένο βιβλίο του Ν. Νικολάου, που
κυκλοφορούσε ήταν ανεπαρκές, τα μαθήματα γίνονταν από τη «Μεγάλη
Κοσμογραφία» του ίδιου συγγραφέα, η οποία τυπώθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το
σκοπό. Και τότε μεν το Υπουργείο Παιδείας ενήργησε έτσι και καλά έκανε.
Σήμερα, που όχι μόνο πήγαμε στο Φεγγάρι, αλλά προγραμματίζουμε να πάμε
και στον Άρη θέλουμε να καταργήσουμε το μάθημα αυτό.
7.- Βρισκόμαστε σε μια περίοδο άνθησης της αστρονομικής σκέψης και
μάλιστα της ερασιτεχνικής αστρονομίας στην Ελλάδα. Πολλά είναι τα
σωματεία που ιδρύθηκαν και ιδρύονται κάθε χρόνο, σε διάφορες πόλεις της
Ελλάδος. Έτσι: 7.1.- Το 1990 ιδρύθηκε η Εταιρεία Αστρονομίας και
Διαστήματος, με έδρα το Βόλο και έχει σήμερα πάνω από 700 μέλη. 7.2.- Το
1993 ιδρύθηκε Όμιλος Ελλήνων Ερασιτεχνών Αστρονόμων με έδρα την Αθήνα
και με 1000 σχεδόν μέλη. 7.3.- Την ίδια περίοδο ιδρύεται η Ελληνική
Αστρονομική Εταιρεία (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ.) από όλους του Έλληνες επιστήμονες
αστρονόμους, που αριθμεί σήμερα πάνω από 250 μέλη. 7.4.- Το 1995
επανιδρύεται ο προπολεμικός Σύλλογος Ερασιτεχνών Αστρονόμων της Κέρκυρας
με τον τίτλο «Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας», με πάνω από 100 μέλη.
7.5.- Το 1996 ιδρύεται το Παράρτημα της Εταιρείας Αστρονομίας και
Διαστήματος στη Νάουσα, με 80 και πλέον Μέλη. 7.6.- Το 1996 ιδρύεται ο
Όμιλος Φίλων της Αστρονομίας, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, που περιλαμβάνει
στους κόλπους του πάνω από 300 Μέλη. 7.7.- Το 1997 ιδρύεται το Παράρτημα
της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος Κατερίνης με πάνω από 50
μέλη. 7.8.- Το 1998 ιδρύεται η Αστρονομική και Αστροφυσική Εταιρεία
Δυτικής Ελλάδος, με έδρα το Αγρίνιο και με πάνω από 70 μέλη. 7.9.- Το
1998 ιδρύεται ο Όμιλος Φίλων της Αστρονομίας και του Αστεροσκοπείου
Λάρισας, με 100 περίπου μέλη. 7.10.- Το 1999 ιδρύεται η Αστρονομική
Εταιρεία «Ωρίων», με έδρα την Πάτρα και με πάνω από 60 μέλη. 7.11.- Τον
ίδιο χρόνο ιδρύεται η Εταιρεία Αστρονομίας Χαλκίδας με 80 περίπου Μέλη.
7.12.- Το 2000, ιδρύεται το Παράρτημα της Εταιρείας Αστρονομίας και
Διαστήματος, με έδρα την Κάσο Δωδεκανήσου, με 35 περίπου μέλη. 7.13.-
Τον ίδιο χρόνο ιδρύεται στην Αθήνα η Ελληνική Αστρονομική Ένωση με 80
πρώτα μέλη. 7.14.- Το 2003 ιδρύεται ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας
Θράκης με πάνω από 90 μέλη. 7.15.- Το 2004 ιδρύεται ο Σύλλογος
Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Καστοριάς με πάνω από 40 μέλη. 7.16.- Το ίδιο
έτος ιδρύεται ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Αθηνών, με πάνω από
40 μέλη. 7.17.- Το 2006 ιδρύεται το Παράρτημα Φλώρινας της Εταιρείας
Αστρονομίας και Διαστήματος, με πάνω από 30 μέλη. 7.18.- Το 2007
ιδρύεται ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Φθιώτιδας, με έδρα την
Υπάτη και με πάνω από 50 πρώτα μέλη. 7.19. Το ίδιο έτος 2007 ιδρύεται ο
Σύλλογος Φίλων της Αστρονομίας Κρήτης με έδρα τα Χανιά και με πάνω από
50 πρώτα μέλη. 7.20.- Το 2008 ιδρύεται ο Σύλλογος Ερασιτεχνικής
Αστρονομίας Αργολίδας με 50 περίπου μέλη. 7.21.- Το 2009 ιδρύεται η
Αστρονομική Ένωση Σπάρτης με 50 περίπου μέλη. 7.22.- Το 2010 ιδρύεται ο
Σύλλογος Ερασιτεχνικής Αστρονομίας «Πήγασος» Δράμας. 7.23.- Το ίδιο έτος
ιδρύεται τα Παράρτημα Νάξου της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος,
με 30 περίπου μέλη. 7.24.- Το 2011 ιδρύεται το Παράρτημα Σαλαμίνας της
Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος με πάνω από 50 μέλη. 7.25.-
Ιδρύεται το Παράρτημα Κοζάνης της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος
με πάνω από 40 μέλη και έπεται συνέχεια. Δεν νομίζετε πως εδώ έχουμε να
κάνουμε με μια αστρονομική Άνοιξη στο τόπο μας και πως το φαινόμενο αυτό
αποτελεί περίτρανη απόδειξη ότι τα αστρονομικά ενδιαφέροντα αρχίζουν να
κατακτούν ολόκληρη την κοινωνία μας; Πώς, λοιπόν, επιτρέπεται σε μας να
αποκόψουμε τη νεολαία των θρανίων από μια τέτοιου είδους επαναστατική,
θα λέγαμε, κίνηση;
8.- Την αστρονομική Άνοιξη στον τόπο μας, την παρακολουθεί ολόκληρη
η κοινωνία μας, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις που οργανώνονται. Όλοι οι
παραπάνω Σύλλογοι, που είναι μάλιστα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, έχουν
πολλές και απτές αποδείξεις της Άνοιξης αυτής. Στις αστροβραδιές, στις
διαλέξεις, στις εξορμήσεις, στις διάφορες παρατηρήσεις, στις εκδόσεις,
στα Σχολεία Αστρονομίας, στα Σχολεία Αστρονομίας εξ αποστάσεως και
μάλιστα στα Θερινά Σχολεία Αστρονομίας, ένα μεγάλο πλήθος κόσμου
συμμετέχει, παρακολουθεί, ενημερώνεται και μαθαίνει. Αυτό αποτελεί άλλη
μια σημαντική απόδειξη ότι ο κόσμος θέλει να μάθει τα καθημερινά
«αστρονομικά δρώμενα», η κοινωνία είναι μαζί μας σε όλα τα βήματά μας
και έχουμε χρέος να μην την απογοητεύσουμε, να μην την προδώσουμε. Και
οπωσδήποτε δεν θα το κάνουμε αυτό εάν συνεχίσουμε να διδάσκουμε στα
παιδιά της την αστρονομία με καλύτερους όρους, γοργότερους ρυθμούς,
αξιολογικά ανώτερες συνθήκες.
9.- Ο Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας διεξάγεται εδώ
και 20 χρόνια με πολλή επιτυχία και με αυξανόμενη συμμετοχή. Αυτό
αποτελεί άλλη μια απόδειξη ότι οι νέοι αγαπούν πολύ το μάθημα της
αστρονομίας και συμμετέχουν ευχαρίστως και αυτοβούλως στις διαδικασίες
του διαγωνισμού, ο οποίος σημειωτέον, γίνεται με την άδεια του
Υπουργείου Παιδείας. Ο διαγωνισμός αυτός άρχισε να διεξάγεται το 1996
και συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι σήμερα. Το πλήθος των μαθητών, που
συμμετέχουν, συνεχώς αυξάνεται και κατά μέσο όρο ανέρχεται στους 250
μαθητές κάθε χρονιά. Μόνοι τους, ως επί το πλείστον, οι μαθητές «πέφτουν
με τα μούτρα» στο διάβασμα, τόσο από το σχολικό βιβλίο αστρονομίας, όσο
και από άλλα αστρονομικά βιβλία και περιοδικά (η κυκλοφορία των οποίων
συνεχώς αυξάνεται), προκειμένου να πάρουν την πολυπόθητη πρωτιά και να
βραβευθούν ανάλογα.
Από το 2000 ο διαγωνισμός αυτός διεξάγεται σε δυο φάσεις: Η πρώτη
φάση «ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ» διενεργείται στα κεντρικά Λύκεια όλων των νομών της
χώρας, όπως γινόταν από την αρχή της θεσμοθέτησης του διαγωνισμού. Η
δεύτερη φάση «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» διεξάγεται στο Βόλο με τους 40 περίπου
καλύτερους της 1ης φάσης. Το έτος 2009 προστέθηκε και 3η φάση, μέσω
διαδικτύου, η οποία προηγείται των προηγουμένων. Από το 2010 δε, ο
διαγωνισμός γίνεται παράλληλα με τους μαθητές του Λυκείου και για
μαθητές Γυμνασίου, με πολύ καλά αποτελέσματα.
10.- Η δωρεάν εκπαίδευση μαθητών στη NASA. Η έφεση των μαθητών για
το διαγωνισμό αστρονομίας, από το έτος 2000, απέκτησε ξεχωριστό
ενδιαφέρον, διότι με την παρέμβαση του αστρονόμου κ. Διονυσίου
Σιμοπούλου, διευθυντή τότε του Ευγενιδείου Πλανηταρίου Αθηνών, οι δυο
πρώτοι (μαθητής – μαθήτρια) μεταβαίνουν στη NASA, όπου φιλοξενούνται για
10 ημέρες εντελώς δωρεάν και εκπαιδεύονται σε διάφορα προγράμματα των
αστροναυτών. Μάλιστα δε, πρωτεύουν ανάμεσα στους μαθητές άλλων χωρών,
χάρη στις γνώσεις που αποκτούν διαβάζοντας αστρονομικά βιβλία. Ας μην
τους στερήσουμε, λοιπόν, αυτή τους την ωραία ευκαιρία. Αντίθετα ας
καλλιεργήσουμε ακόμη περισσότερο την έμφυτη αυτή κλίση τους, γιατί, όπως
ομολογούν οι ίδιοι, αποτελεί όχι μόνο το «μεράκι», αλλά και το «πάθος»
τους.
11.- Η συμμετοχή μας στη Αστρονομική Ολυμπιάδα των μαθητών. Από το
2007 αρχίζει να καθιερώνεται η Ολυμπιάδα αυτή, στην οποία συμμετέχουν
πάνω από 35 χώρες, και στην οποία δηλώσαμε και τη δική μας συμμετοχή, με
τη συμπαράσταση και την οικονομική στήριξη του Υπουργείου Παιδείας.
Έτσι η Ελλάδα, που θεσμοθέτησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες από την
αρχαιότητα, συμμετείχε στην 1η Αστρονομική Ολυμπιάδα της Ταϊλάνδης, όπου
απέσπασε και χάλκινο μετάλλιο, στη 2η Ολυμπιάδα της Ινδονησίας, όπου
διακρίθηκε με τρεις επαίνους, στην 3η Ολυμπιάδα της Τεχεράνης, όπου πήρε
δύο τιμητικές διακρίσεις, στην 4η Ολυμπιάδα του Πεκίνου, από την οποία
απέσπασε δύο χάλκινα μετάλλια και μια τιμητική διάκριση. Στην 5η
Ολυμπιάδα της Πολωνίας, όπου κατέκτησε δύο χάλκινα μετάλλια και τρεις
τιμητικές διακρίσεις. Στην 6η Ολμπιάδα της Βραζιλίας, όπου πήρε ένα
αργυρό δύο χάλκινα και δύο τιμητικές διακρίσεις. Στην 7η Ολυμπιάδα της
Ελλάδος (Βόλος), όπου θριάμβευσε με ένα αργυρό μετάλλιο, τέσσερα χάλκινα
και 4 εύφημες μνείες. Στην 8η Ολυμπιάδα της Ρουμανίας, όπου έλαβε ένα
χάλκινο μετάλλιο και δύο τιμητικές διακρίσεις και έπεται συνέχεια. Και
όχι μόνο συμμετέχει, αλλά και διακρίνεται, με την εντατική προετοιμασία
της στο ιδιωτικό επίπεδο. Γιατί, όμως, η επίσημη πολιτεία να απουσιάζει,
καταργώντας το μάθημα της Αστρονομίας από τα Λύκεια; Έως πότε η
ιδιωτική πρωτοβουλία θα αναπληρώνει την αμέλεια της πολιτείας ακόμη και
σε μια τέτοια διεθνή διοργάνωση; Μήπως πρέπει, το ταχύτερο δυνατό, να
θεσπίσουμε τη διδασκαλία της Αστρονομίας σε όλα τα σχολεία;
12.- Οι αστρονομικές ενασχολήσεις που είχαμε με τους μαθητές
έδειξαν ότι έχουν αδιάπτωτο και ζωηρό ενδιαφέρον για το μάθημα της
Αστρονομίας. Συμμετείχαμε σε μαθητικά αστρονομικά προγράμματα τόσο με το
Ευγενίδειο Πλανητάριο των Αθηνών, όσο και με Πανευρωπαϊκή ή και
Παγκόσμια διοργάνωση μέσω internet, με γενικό τίτλο «astronomy on line».
Ακόμη καταρτίσαμε και δικά μας προγράμματα μαθημάτων αστρονομίας για
αρχαρίους, προχωρημένους και ανωτέρας βαθμίδας. Μέχρι σήμερα 16 Θερινά
Σχολεία Αστρονομίας διοργάνωσε η Εταιρεία μας κάθε Καλοκαίρι, στα οποία
συμμετέχουν ήδη περί τα 80 άτομα. Στα παραπάνω προγράμματα μας δόθηκε η
ευκαιρία να θαυμάσουμε τη μεγάλη δεκτικότητα που έχουν οι νέοι στις
καινούργιες πρωτότυπες έννοιες, αλλά και την εργατικότητα, τη
μεθοδικότητα και την αποτελεσματικότητα με την οποία ερευνούν,
παρατηρούν τα αστρονομικά φαινόμενα, καταγράφουν και οργανώνουν την όλη
εργασία τους. Ας μην τους στερήσουμε, λοιπόν, αυτή τους την πηγαία έφεση
που έχουν.
13.- Τα αστεροσκοπεία φυτρώνουν σαν μανιτάρια σε όλο τον Ελληνικό
χώρο και τα τηλεσκόπια βρίσκονται σε άμεση και πρώτη ζήτηση. Πραγματικά,
εκτός από τα παλιά αστεροσκοπεία των Αθηνών, της Πεντέλης, του
Κρυονερίου και Στεφανίου Κορινθίας, έχουν τεθεί σε λειτουργία και τα
αστεροσκοπεία των Πανεπιστημίων, του Σκίνακα Κρήτης, της Λάρισας, της
Κεφαλληνίας, ενώ τελευταία τέθηκε σε λειτουργία το νέο μεγάλο και
σύγχρονο αστεροσκοπείο «Αρίσταρχος» στο όρος Χελμός της Πελοποννήσου. Το
έτος 2000 κατασκευάστηκε το Γεροσταθοπούλιο Αστεροσκοπείο του
Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πανεπιστημιούπολη, ενώ το Ευγενίδειο
Πλανητάριο των Αθηνών ανανεώθηκε πλήρως, το 2003, και κατασκευάστηκε
πλέον ένα σύγχρονο ψηφιακό πλανητάριο, το μεγαλύτερο όλου του κόσμου.
Επίσης από το 2004 άρχισε να λειτουργεί και το αντίστοιχο πλανητάριο της
Θεσσαλονίκης στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών «ΝΟΗΣΙΣ». Παράλληλα γίνεται
προσπάθεια να αναπτυχθούν παρόμοια «κοσμΟράματα» στο Βόλο, στην Κέρκυρα
κ.α. οι δε Ερασιτέχνες Αστρονόμοι κατασκευάζουν διάφορα ιδιωτικά
αστεροσκοπεία, όπως στη Ρόδο, στο Βόλο, στη Σκιάθο, στο Ζαγόρι Ηπείρου,
στη Θεσσαλονίκη, στα Γρεβενά, στη Σκόπελο κ.α. Αλλά και οι προμήθειες
τηλεσκοπίων από τους νεοέλληνες και ιδιαίτερα από τους νέους και τους
μαθητές αυξάνονται συνεχώς με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν τις
παραγγελίες οι προμηθευτές. Έχουμε, λοιπόν, άδικο όταν μιλάμε για μια
αστρονομική άνθιση στην Ελλάδα;
14.- Αρκετά αστρονομικά περιοδικά εκδίδονται στην Ελλάδα για να
ενημερώνουν σωστά και υπεύθυνα τον κόσμο πάνω στα αστρονομικά δρώμενα.
Είναι τόσο τα περιοδικά που εκδίδουν ιδιώτες, όσο και τα περιοδικά που
εκδίδουν αρκετοί από τους παραπάνω συλλόγους. Πρόκειται για τον
“Hipparcho”, που εκδίδει η Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία των Αθηνών, τον
«Ουρανό» που συμπλήρωσε φέτος τον 25o χρόνο έκδοσής του και εκδίδεται
από την Εταιρεία του Βόλου, την «Ουρανία» που εκδίδεται από την Εταιρεία
της Κέρκυρας, το «40ο 37» από τον Όμιλο Θεσσαλονίκης και «Τα μυστήρια
του Σύμπαντος» της Εταιρείας Αγρινίου. Η κυκλοφορία των αστρονομικών
αυτών περιοδικών και άλλων εντύπων (όπως τα αστρονομικά ημερολόγια, της
Πάτρας και άλλων Συλλόγων), αποδεικνύει περίτρανα, ότι η αστρονομία, όχι
μόνο στην αρχαιότητα, στη βυζαντινή περίοδο, αλλά και στην σημερινή
Ελλάδα κατέχει την πρωτεύουσα θέση στην κοινωνία μας. Μόνο στα σχολεία
μας, τελείως αλόγιστα, φροντίζουμε να την στερήσουμε από τα παιδιά μας.
15.- Τα Πανελλήνια Αστρονομικά Συνέδρια γίνονται τακτικά και
συγκεντρώνουν πολυάριθμα μέλη. Δεν είναι μόνον τα αστρονομικά Συνέδρια,
που οργάνωσε μέχρι τώρα η Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία σε διάφορα μέρη
της Ελλάδας (Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική, Σάμο, Ηράκλειο – Κρήτης, Αθήνα,
Κεφαλονιά, κ.α.), εκ των οποίων μερικά Πανευρωπαϊκά, αλλά και τα
συνέδρια που οργανώνουν κάθε δυο χρόνια και οι άλλοι Σύλλογοι
Αστρονομίας, τα οποία έγιναν στο Βόλο το 1999, στην Κέρκυρα το 2001, στη
Θεσσαλονίκη το 2003, στην Αθήνα το 2005, στην Πάτρα το 2007, στην
Αλεξανδρούπολη το 2009 και ήδη προγραμματίζεται για το Ηράκλειο Κρήτης,
το 2011, στη θάσο το 2013 και στη Σπάρτη το 215. Στα Συνέδρια αυτά
συμμετέχουν περί τους 200 έως 300 κάθε φορά σύνεδροι, με αποκορύφωμα το
συνέδριο των Αθηνών, που συγκέντρωσε 500 και πλέον συνέδρους. Στα
συνέδρια αυτά οι ερασιτέχνες και επαγγελματίες αστρονόμοι αναπτύσσουν
διάφορες ανακοινώσεις, ενώ συμμετέχουν στις αστρονομικές συζητήσεις και
προβληματίζονται για την έρευνα και την πρόοδο της Αστρονομίας στην
Ελλάδα. Περιττό να τονίσουμε ότι πολυάριθμοι μαθητές παρακολουθούν τις
εργασίες των συνεδρίων αυτών, είτε ως μέλη, είτε ως ακροατές.
16.- Οι Πανελλήνιες Εξορμήσεις Ερασιτεχνών Αστρονόμων
διοργανώνονται κάθε χρόνο από το 2007 σε διάφορα βουνά της Ελλάδος, με
συνεχώς αυξανόμενο πλήθος συμμετεχόντων. Η 1η εξόρμηση διοργανώθηκε, το
2007, από την Εταιρεία Αστρονομίας Χαλκίδας, στο όρος Δίρφυ Εύβοιας και
ως πρώτη προσπάθεια συγκέντρωσε μόνο 30 περίπου ερασιτέχνες
αστρονόμους. Η 2η διοργανώθηκε από τον ίδιο Σύλλογο, αλλά τελικά
ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή. Η 3η διοργανώθηκε, το 2009, από τον
Σύλλογο Ερασιτεχνών Αστρονόμων Αθηνών, στο όρος Καλλίδρομο Φθιώτιδας και
συγκέντρωσε 70 περίπου μέλη. Η 4η διοργανώθηκε, το 2010, από τους
Συλλόγους της Σπάρτης και των Πατρών στο όρος Πάρνωνα Πελοποννήσου και
συγκέντρωσε 415 μέλη. Η 5η διοργανώθηκε, το 2011, από τον Όμιλο Φίλων
Αστρονομίας Θεσσαλονίκης (ΟΦΑ), στους Φιλιππαίους Γρεβενών, όπου
συμμετείχαν περί του 500 ερασιτέχνες αστρονόμοι. Η 6η Εξόρμηση,
διοργανώθηκε, το 2012, από τους Συλλόγους της Σπάρτης και των Πατρών,
όπου συμμετείχαν 625 άτομα. Η 7η διοργανώθηκε το 2013, από το Σύλλογο
Ηλιακών και Πλανητικών Παρατηρητών Καστοριάς, στο όρος Γράμμο, όπου
προσήλθαν 300 περίπου αστροπαρατηρητές. Η 8η διοργανώθηκε, το 2014, από
τον Σύλλογο Ερασιτεχνών Αστρονόμων Αθηνών, στο όρος Ελικώνα Βοιωτίας,
όπου προσήλθαν περί τους 900 αστροπαρατηρητές. Και η 9η, του 2015,
διοργανώνεται από το Παράρτημα Κοζάνης της Εταιρείας Αστρονομίας και
Διαστήματος, στους Φιλιπαίους Γρεβενών και αναμένεται να συγκεντρώσει
μεγάλο επίσης αριθμό επισκεπτών. Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου
έξαρση των αστρονομικών ενδιαφερόντων στη σύγχρονη κοινωνία μας.
17.- Οι 4 στις 10 ανακαλύψεις του 2010 ήταν αστρονομικές, σύμφωνα
με την εφημερίδα «Η Καθημερινή» της 31ης Δεκεμβρίου, ήτοι: 1.-
Εντοπίστηκε εξωπλανήτης σε άλλον γαλαξία από μια ομάδα αστρονόμων του
Ινστιτούτου Max Plank της Γερμανίας. 2.- Είμαστε πιο κοντά στην
αντιύλη, ανακάλυψε μια ομάδα φυσικών του CERN. 3.- Το χημικό στοιχείο
αρσενικό και η NASA άλλαξαν όλα τα δεδομένα της αστροβιολογίας. 4.- Φως
στα μυστήρια του ηλιακού μας συστήματος έφερε η ανακοίνωση της
διαστημικής υπηρεσίας της Ιαπωνίας JAXA που μελέτησε τα δείγματα του
αστεροειδή Itokawa. Αυτές είναι οι 4 μεγάλες ανακαλύψεις του 2010, που
ανήκουν στη σφαίρα της αστρονομίας. Αλλά και τα επόμενα χρόνια, μέχρι
και σήμερα οι αστρονομικές ανακαλύψεις κατέχουν την πρωτιά στις
επιστημονικές ανακαλύψεις της ανθρωπότητας. Και να σκέπτεται κανείς πώς
είναι δυνατό το Υπουργείο Παιδείας, να πηγαίνει κόντρα στην κατάσταση
αυτή, με την κατάργηση του μαθήματος της αστρονομίας από τα σχολεία και
να αφήνει τυφλούς τους μαθητές στις μεγάλες προόδους, που έχει να
παρουσιάσει η επιστήμη της αστρονομίας στο σύγχρονο κόσμο.
Για όλους αυτούς τους λόγους, που συνοπτικά εκθέσαμε και για
πολυάριθμους άλλους που δεν μπορούμε εδώ να αναφέρουμε, έχουμε τη γνώμη
ότι η Αστρονομία, όχι μόνο δεν πρέπει παραγκωνίζεται ως μάθημα από τον
ενιαίο τύπο Γενικού Λυκείου, αλλά και από τα ΕΠΑΛ, όπως γίνεται τα
τελευταία χρόνια, αλλά να θεσμοθετηθεί με όλες του τις τιμές, ως
κανονικό μάθημα του εβδομαδιαίου προγράμματος στη Α΄ ή στη Β΄ τάξη
Λυκείου, να ανανεωθεί, να εκσυγχρονιστεί, να στηριχθεί πάνω σε νέο
αναλυτικό πρόγραμμα και να αποτελέσει έτσι ένα πραγματικά πρωτοποριακό
μάθημα, αναγκαιότατο για τη γενική μόρφωση των ελληνοπαίδων.
Eταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου